Hoewel de militaire strijd om Gaza de afgelopen weken is afgenomen, is de diplomatieke strijd over de toekomst van Gaza juist in alle hevigheid losgebarsten. Maandag heeft de VN-Veiligheidsraad een resolutie aangenomen waarin het 20-puntenplan van de Amerikaanse president Donald Trump voor de wederopbouw van Gaza wordt goedgekeurd. Veel rechtse politici in Israël hebben hierover geklaagd, omdat het volgens hen de deur opent naar een Palestijnse staat. De volgende dag ontving Trump de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman in het Witte Huis en stemde hij ermee in om hem geavanceerde F-35-straaljagers te verkopen zonder dat Riyad de betrekkingen met Israël hoefde te normaliseren, wat de achterban van premier Benjamin Netanyahu nog meer van streek bracht. Maar Netanyahu en zijn vertrouwelingen drongen aan op voorzichtigheid en hielden vol dat alles volgens plan verliep.

Was het dus echt een slechte week voor Bibi, zoals velen in Israël vrezen, of werken Trump en Netanyahu juist nauw samen om Hamas te isoleren en het momentum van de Abraham-akkoorden nieuw leven in te blazen?

Het plan van Trump en de slechte uitvoering ervan

Het plan van Trump kwam vrij snel tot stand nadat Qatar eerst werd getroffen door Iraanse raketten en vervolgens door een verrassende Israëlische luchtaanval op Hamas-leiders in Doha. Het regime van Qatar vreesde plotseling dat de oorlog die zij door hun roekeloze steun aan Hamas hadden helpen ontketenen, nu hun eigen land zou bereiken, dus begonnen zij eindelijk echte druk uit te oefenen op de islamitische terreurmilities om de resterende Israëlische gijzelaars vrij te laten en het conflict te beëindigen. Het duurde niet lang voordat Trump een belangrijke diplomatieke doorbraak had bereikt door de steun te krijgen van tientallen Arabische, moslim- en westerse landen voor zijn uitgebreide plan voor een staakt-het-vuren en totale wederopbouw in Gaza.

Het plan van Trump voor Gaza bestond uit drie fasen. Israël en Hamas gingen officieel alleen akkoord met fase één: een staakt-het-vuren, de uitwisseling van gijzelaars voor gevangenen en een terugtrekking van het IDF naar de “gele lijn”, die Gaza in feite in tweeën deelt langs een noord-zuidas. Fase twee voorzag in de vorming van een wereldwijde “Vredesraad” onder leiding van Trump zelf om toezicht te houden op de enorme investeringen die nodig waren voor de wederopbouw van Gaza, een interim-kabinet van Palestijnse technocraten om de enclave te besturen, en een internationale stabilisatiemacht uit Arabische en moslimlanden die voor Israël aanvaardbaar was om de vrede te handhaven en toe te zien op de ontwapening van Hamas.

Hier liep het vast. Alle drie de kernorganen die nodig zijn om fase twee uit te voeren, bevinden zich nog in een embryonaal stadium van vorming. Met name de Arabische en moslimstaten verzetten zich tegen het idee om troepen bij te dragen aan een politiemacht in Gaza die uiteindelijk in conflict zou kunnen komen met Hamas als deze de terreurmilities fysiek zou moeten ontwapenen. Ze eisten op zijn minst dat het plan zou worden goedgekeurd door de Verenigde Naties, net als zoveel andere internationale vredesmissies. Ze stonden er ook op dat het VN-besluit een duidelijk pad naar een Palestijnse staat zou bevatten.

De Amerikaanse regering heeft vorige week dan ook een ontwerpresolutie opgesteld voor de VN-Veiligheidsraad om het plan van Trump goed te keuren. De resolutie die maandag is aangenomen, weerspiegelt de voorwaarden van het plan van Trump voor Gaza, inclusief de bepalingen voor een bestuursraad, een tijdelijk kabinet en de stabilisatiemacht. Maar sommigen in Israël uitten onmiddellijk hun bezorgdheid over het feit dat het plan onder andere een pad naar een Palestijnse staat omvat.

De kritiek van zowel rechts als links in Israël werd dinsdag luider toen Trump de rode loper uitrolde voor de Saoedische kroonprins en hem F-35 stealthbommenwerpers beloofde zonder dat hij daarvoor normalisatie met Israël hoefde door te voeren.

Voor velen in Israël leek dit een drievoudige klap voor Netanyahu, aangezien Trump de VN toestond zich met Gaza te bemoeien, de deur opende voor een Palestijnse staat en de Saoedi’s vrijstelde van de verplichting om toe te treden tot de Abraham-akkoorden.

Het gemor, zelfs vanuit Netanyahu’s eigen regering, had enkele dagen voor de VN-stemming al een hoogtepunt bereikt, waardoor hij tijdens de wekelijkse Israëlische kabinetsvergadering op zondag moest verzekeren dat “ons verzet tegen een Palestijnse staat op welk grondgebied dan ook niet is veranderd. Gaza zal worden gedemilitariseerd en Hamas zal worden ontmanteld – op de gemakkelijke of de moeilijke manier.”

Nadat de resolutie van de Veiligheidsraad was aangenomen, volgde Netanyahu met een nieuwe verklaring waarin hij de goedkeuring van het plan van Trump door de VN toejuichte en zei dat het “zal leiden tot vrede en welvaart omdat het aandringt op volledige demilitarisering, ontwapening en deradicalisering van Gaza… in overeenstemming met de visie van president Trump. [Het zal ook] leiden tot verdere integratie van Israël en zijn buurlanden en tot uitbreiding van de Abraham-akkoorden.”

Trouwe aanhangers van Netanyahu suggereerden zelfs dat hij nauw met Trump had samengewerkt bij het indienen van zijn Gaza-plan bij de VN-Veiligheidsraad, als onderdeel van een groots plan om zowel Hamas als de Palestijnse Autoriteit buitenspel te zetten en uiteindelijk een regionale alliantie tussen Israël en Saoedi-Arabië te smeden.

Nu heb ik mijn twijfels over de uiterst positieve draai die aan de gebeurtenissen van deze week is gegeven, maar ik vermoed ook dat er meer aan de hand is dan op het eerste gezicht lijkt wat betreft echte vooruitgang voor Israël.

Vertrouwen in Trump

Ten eerste is het voor Israël uiterst nuttig dat de VN-Veiligheidsraad een plan heeft goedgekeurd dat oproept tot ontwapening van Hamas, ontmanteling van zijn terreurtunnels en beëindiging van zijn wrede bewind in Gaza. Het besluit van de VN geeft ook internationale legitimiteit aan de aanwezigheid van het IDF in Gaza totdat deze doelen zijn bereikt – een zeldzame prestatie.

De resolutie van de VN-Veiligheidsraad vereist of eist ook niet de oprichting van een Palestijnse staat. Er wordt alleen gesteld dat een pad naar een Palestijnse staat mogelijk is als de omstandigheden dat toelaten – precies zoals in het plan van Trump staat.

In de tekst van de resolutie staat specifiek dat zodra de Palestijnse Autoriteit een reeks door de VS opgelegde hervormingen heeft doorgevoerd en de herontwikkeling van Gaza vordert, “de omstandigheden eindelijk aanwezig kunnen zijn voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en een eigen staat”. Daar wordt aan toegevoegd dat “de Verenigde Staten een dialoog tussen Israël en de Palestijnen tot stand zullen brengen om overeenstemming te bereiken over een politieke horizon voor vreedzame en welvarende coëxistentie”.

De cruciale vraag is of deze resolutie op enigerlei wijze de doelstellingen heeft gewijzigd met betrekking tot het recht van Israël om de oprichting van een Palestijnse staat te weigeren. Ik ben van mening dat dat recht intact blijft. En zelfs als de resolutie een staat zou eisen, is zij uiteindelijk voor geen van de partijen bindend. Het was teleurstellend dat deze resolutie onder het bewind van Trump tot stand kwam, en we kunnen zeker verwachten dat de Palestijnen elke opening ten volle zullen benutten, maar Israël kan de deur nog steeds gesloten houden.

Het is ook vermeldenswaard dat Hamas de resolutie van de VN-Veiligheidsraad veroordeelde omdat deze een internationale voogdij over Gaza zou opleggen en de “bezetting” zou helpen haar doelstellingen te bereiken. Ze weigerden ook opnieuw om hun wapens in te leveren, een standpunt dat hen alleen maar verder zal isoleren binnen de regio.

Ondertussen zou het voor Israël uiterst gunstig zijn geweest als Trump voet bij stuk had gehouden en de aankoop van de F-35-straaljagers door Saoedi-Arabië afhankelijk had gesteld van de ondertekening van de Abraham-akkoorden. Maar hij koos nu voor een grote investeringsdeal met Mohammed bin Salman, in de hoop dat normalisatie snel zal volgen. En eigenlijk zal de eerste partij van de vijfde generatie stealthvliegtuigen waarschijnlijk pas over minstens zeven jaar worden geleverd, waardoor er voldoende tijd is om Riyad over te halen om banden met Israël aan te knopen.

Uiteindelijk denk ik dat het enige wat we met zekerheid kunnen zeggen over het besluit van de VN-Veiligheidsraad van deze week, is dat het president Trump formeel heeft aangesteld als gouverneur van Gaza. Het is onduidelijk in hoeverre de VN toezicht houdt op zijn acties, maar dat zal waarschijnlijk minimaal zijn. Dat wil zeggen dat Trump de vrije hand heeft om in Gaza op zijn eigen tempo en op zijn eigen voorwaarden te werk te gaan. Dit is goed voor Israël als hij de beste vriend in het Witte Huis blijft die de Joodse staat ooit heeft gehad. Maar het betekent ook dat Israël nu meer afhankelijk is van Trump dan het ooit van iemand anders in zijn moderne geschiedenis is geweest. 

Het is teleurstellend dat Trump de VN bij Gaza heeft betrokken en verwijzingen naar een Palestijnse staat in deze laatste resolutie van de Veiligheidsraad heeft toegestaan. Maar ik geloof nog steeds dat Donald Trump de komende drie jaar, tot het einde van zijn ambtstermijn, goede beslissingen zal nemen als het om Israël gaat, en dat hij Israël nooit zal dwingen een Palestijnse staat te accepteren. Hij is zo vrijblijvend geweest over deze kwestie, dat hij deze week zelfs opnieuw in het bijzijn van bin Salman zei: “één staat, twee staten, wat de partijen ook willen.” Maar het betekent ook dat we in een periode zitten waarin pro-Israëlische christenen ernstig moeten blijven bidden en op de Heer moeten vertrouwen dat president Trump – zoals velen beweren – een bijbelse ‘Cyrus’ voor onze tijd is, die “al Mijn wil zal uitvoeren…” (Jesaja 44:28).

door David Parsons, ICEJ Senior Vice President & Woordvoerder

Foto op de omslag: Amerikaanse ambassade in Israël