Decennialang kon Israël rekenen op een brede en diverse internationale steun — politiek, religieus en burgerlijk. Het was een basis die niet alleen was gebaseerd op gedeelde democratische waarden en solidariteit na de Holocaust, maar ook op bijbelse overtuiging. Toch verschuift die basis vandaag de dag. Van Washington tot Berlijn, van kerkbanken tot televisiestudio’s, worden enkele van Israëls oudste bondgenoten stil — of keren zich af.

Recente peilingen van de wereldwijde opinie bevestigen wat velen intuïtief hebben gevoeld. Volgens een peiling van Pew Research in 2025 heeft slechts 18% van de Democraten in de Verenigde Staten nu een gunstige kijk op de Israëlische regering, tegenover 55% onder de Republikeinen, die ook afneemt. In Europa tonen YouGov-gegevens recordlage voorkeursscores: –44 in Duitsland, –48 in Frankrijk en –55 in Spanje. In alle drie de landen geeft minder dan één op de vijf burgers een positieve mening over Israël.

De gevolgen zijn al zichtbaar. In augustus legde Duitsland nieuwe beperkingen op aan wapenexport naar Israël — gesteund door 73% van de bevolking. In Spanje is bijna 80% voorstander van onmiddellijke erkenning van een Palestijnse staat en strikte reis- en handelsbeperkingen voor Israël tot die tijd. Frankrijk, ooit een voorzichtige bemiddelaar, ziet nu een generatie studenten en intellectuelen anti-Israëlische verhalen omarmen die de grens tussen politieke kritiek en klassieke antisemitische stereotypen vervagen.

Aan de overkant van de Atlantische Oceaan is de polarisatie diep. Onder Amerikaanse conservatieven daagt een nieuwe golf van “remtrainers” de traditionele pro-Israëlische consensus uit. Socialmedia-sterren zoals Tucker Carlson en Candace Owens — ooit verbonden aan de Republikeinse mainstream — stellen nu de historische alliantie van Amerika met Israël ter discussie. Hun kritiek gaat minder over theologie dan over populistische vermoeidheid: een verhaal dat Israëls conflicten “niet onze strijd” zijn. Hoewel ze symbolische figuren blijven, weerspiegelt hun populariteit een bredere ideologische stroming die niet genegeerd mag worden.

Toch beperkt de afname van steun zich niet tot politiek. Het reikt tot in het domein van het christelijk leven zelf. Al meer dan een eeuw is de alliantie tussen Israël en een breed segment van de wereldkerk een morele ruggengraat geweest in het verdedigen van Joodse zelfbeschikking en het bestrijden van antisemitisme. Dit betekende een grote verandering ten opzichte van de historisch vijandige houding van de Kerk tegenover het Joodse volk en geloof. Maar vandaag staat die alliantie onder toenemende druk — zowel van binnenuit als van buitenaf.

In Europa krijgt de theologische oppositie tegen “christelijk zionisme” steeds meer institutionele stem. In juni gaven acht van de tien Deense bisschoppen een gezamenlijke verklaring uit waarin het christelijk zionisme werd afgedaan als een misbruikte theologie die “bezetting en verdrijving legitimeert.” Vergelijkbare standpunten zijn recentelijk verschenen binnen de Church of England, de Lutheran World Federation en de World Council of Churches, waarvan het Centraal Comité in juni 2025 zelfs Israël een “apartheidsstaat” noemde en sancties eiste.

Deze theologische heroriëntatie vindt niet plaats in een vacuüm. Het wordt versterkt door parallelle bewegingen in de moslimwereld. Eerder dit jaar was er een consultatie op hoog niveau in Amman — georganiseerd door het Royal Aal al-Bayt Institute for Islamic Thought en de Dar al-Kalima Universiteit in Bethlehem — expliciet getiteld “Strategieën en Tactieken om het christelijk zionisme te confronteren.” Deelnemers waren onder andere kerkleiders uit Jeruzalem en Jordanië, wat een van de duidelijkste voorbeelden vormt van moslim-christelijke coördinatie tegen christelijke zionistische invloed.

Naast dergelijke initiatieven pleiten bekende Palestijnse christelijke organisaties — zoals Kairos Palestine en Sabeel — al lange tijd voor BDS (Boycot, Desinvestering en Sancties tegen Israël) binnen westerse kerken. Hun conferenties en publicaties vinden een sterke weerklank in Europa, waar een nieuwe morele taal van “rechtvaardigheid en bevrijding” de post-Holocaust-theologie van berouw en herstel heeft vervangen. Samen zijn deze stemmen erin geslaagd het gesprek te herformuleren — van gedeelde bijbelse belofte naar politieke schuld en koloniale kritiek.

Het resultaat is een ideologische convergentie: mosliminstellingen, linkse activisten en delen van het mainline christendom vinden een gemeenschappelijk doel in het verzetten tegen wat zij zien als de theologische en politieke “bevoordeling” van Israël. Hoewel we het niet een strak gecoördineerde strategie kunnen noemen, is de uitkomst onmiskenbaar — een gestage erosie van sympathie voor Israël binnen de cirkels die ooit als haar sterkste morele verdedigers stonden.

Voor Israël is deze verschuiving van groot belang. De publieke opinie vormt het beleid; Theologie vormt het geweten. Wanneer beiden koud worden, vindt antisemitisme nieuwe lucht om te ademen, niet gekleed in de taal van haat, maar in de vertekende retoriek van mensenrechten. Het gevaar is subtiel maar reëel: dat Israëls isolement niet alleen door oorlog groeit, maar ook door woorden — of erger nog, onverschilligheid.

Voor de Kerk is de uitdaging even urgent. De vraag is niet of men het met elk Israëlisch beleid eens moet zijn, maar of men nog steeds Israëls unieke rol in Gods verlossingsverhaal en het blijvende verbond van het Joodse volk erkent. Dat vergeten is ons eigen erfgoed vergeten.

Naarmate de pro-Israëlische basis afneemt, zijn moedige stemmen nodig om deze te herbouwen. Dat betekent hernieuwde allianties, weloverwogen pleitbezorging en theologische helderheid. Het betekent het gemak van stilte en de illusie van neutraliteit afwijzen. Dus, in een tijd waarin antisemitisme weer opkomt in onze westerse straten, moet de Kerk haar roeping onthouden. We mogen ons niet aanpassen aan politieke grillen, maar vasthouden aan de eeuwenoude wijsheid van onze bijbelse fundament. Want wanneer de onderbouwing afbreekt, is het niet alleen Israël dat zal lijden — het is een kwestie van het verliezen van de morele basis van het christelijke Westen zelf.

Door: Nick Hansen

Nick Hansen is nationaal directeur van ICEJ-Denemarken.

Hoofdfoto Credit: ICEJ Noorwegen