De impact van de Abraham-akkoorden blijft doorklinken in het hele Midden-Oosten, en de terugkerende Israëlische premier Benjamin Netanyahu hoopt zeker voort te bouwen op hun momentum, vooral door een historische doorbraak met Saoedi-Arabië te bezegelen. Maar Riyadh geeft aan dat een eventuele deal eerst afhangt van het herstel van hun gerafelde betrekkingen met de Verenigde Staten.

Door: David Parsons, ICEJ Vice President & Senior Woordvoerder

De impact van de Abraham-akkoorden blijft doorklinken in het hele Midden-Oosten, en de terugkerende Israëlische premier Benjamin Netanyahu hoopt zeker voort te bouwen op hun momentum, vooral door een historische doorbraak met Saoedi-Arabië te bezegelen. Maar Riyadh geeft aan dat een eventuele deal eerst afhangt van het herstel van hun gerafelde betrekkingen met de Verenigde Staten.

Twee jaar later werpen de Abraham-akkoorden nog steeds goede vruchten af in de regio. Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten blijven hun handels- en investeringsbetrekkingen met Israël uitbreiden, terwijl Marokko nu tientallen Israëlische toeristen verwelkomt. De betrekkingen van Jeruzalem met Egypte blijven ook warm worden, en de landen van het Negev Forum kwamen onlangs weer bijeen in Abu Dhabi en plannen dit voorjaar een nog grotere regionale top in Marokko. De hoop groeit ook dat Indonesië en andere belangrijke moslimlanden daarbuiten misschien binnenkort banden met Israël aangaan.

Niet iedereen doet echter mee aan de kar. Soedan mag dan de akkoorden hebben ondertekend, maar is te verdeeld om iets bij te dragen aan het normalisatieproces. En terwijl Oman werd gezien als de volgende mogelijke Arabische staat om zich te verzoenen met Israël, neigt de nieuwe leider dichter naar Iran en heeft het parlement onlangs gestemd om elke interactie met “de zionistische entiteit” strafbaar te stellen.

Ondertussen heeft Jordan de laatste Abrahamitische bijeenkomst weer overgeslagen. Hoewel het Hasjemitisch koninkrijk een langdurig vredesverdrag met Israël heeft, identificeert een meerderheid van de bevolking zich als Palestijnen en verwerpt elke poging om de Palestijnse zaak de prioriteit te geven. In plaats daarvan heeft Amman zijn retoriek tegen Israël over Jeruzalem en de Tempelberg opgevoerd, en zelfs het recente aanbod van Israël afgewezen om de energiearme natie van aardgas te voorzien.

Voor Netanyahu is het beste antwoord op de Jordaanse en Palestijnse koppigheid het zoeken naar een normalisatiepact met Saoedi-Arabië – de grootste prijs die nog over is in de regio. Toen hij eind december weer aan de macht kwam, maakte hij in zijn eerste Knesset-toespraak duidelijk dat dit zijn belangrijkste doel van het buitenlands beleid was, waarbij hij beweerde dat vrede met Riyad Jordanië en de Palestijnen te geïsoleerd zou maken om vrede met Israël te blijven afwijzen.

Van hun kant hebben de Saoedi’s onlangs aan een bezoekende delegatie van Amerikaans-joodse leiders aangegeven dat ze inderdaad klaar zijn voor een historische toenadering tot Israël, maar dat is eerst afhankelijk van verbeterde betrekkingen met Washington. Riyadh heeft gezien hoe de regering-Biden terugkeert naar het beleid uit het Obama-tijdperk om Iran te sussen ondanks zijn niet aflatende drang naar kernwapens, terwijl de Amerikaanse president Joe Biden de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman een “paria” en “moordenaar” heeft genoemd na de dood van journalist Jamal Khashoggi.

De Saoedi’s namen afgelopen oktober wraak door de olieproductie te verlagen, ondanks Biden’s pleidooi om de productie te verhogen om de wereldwijde energiecrisis te verlichten, een stap die de democratische leider vlak voor de tussentijdse verkiezingen in de VS in verlegenheid bracht. Biden dreigde Riyadh “gevolgen” op te leggen, wat een nieuw dieptepunt markeerde in de betrekkingen tussen de VS en Saoedi-Arabië.

Als gevolg hiervan vertelden de Saoedi’s naar verluidt hun recente Joodse bezoekers dat ze drie belangrijke eisen hadden om een vredesovereenkomst met Israël te sluiten, waarbij geen van de Palestijnen betrokken was.

Ten eerste zoeken ze naar een schriftelijke overeenkomst waarin Saoedi-Arabië wordt verankerd als een strategische partner van de VS en waarin Washington wordt verplicht om Riyadh te verdedigen als het wordt aangevallen.

Ten tweede zoeken ze naar een geprefereerde bondgenootstatus die de betrouwbaarheid van de Amerikaanse wapenverkoop zou verzekeren. Bij de ondertekening van de Abraham-akkoorden beloofden de VS naar verluidt de VAE dat ze de nieuwe F-35 stealth-jager zouden kunnen kopen, en ongetwijfeld verwacht Riyad hetzelfde.

Ten slotte willen de Saoedi’s Amerikaanse hulp bij het ontwikkelen van een vreedzaam civiel nucleair programma waarmee ze uranium kunnen verrijken.

Dit verlanglijstje heeft Netanyahu in de positie gebracht om bemiddelaar te spelen om de verbroken Amerikaans-Saoedische relatie te herstellen. Hij heeft al beloofd zijn ‘oude vriend’ Joe Biden te overtuigen om de toewijding van Washington aan zijn traditionele bondgenoten in het Midden-Oosten opnieuw te bevestigen, een stap die volgens hem de regio enorm zal stabiliseren. Het zal ook leiden tot een grote stap in de ontluikende vrede tussen Israël en de Arabische wereld. En uiteindelijk, beweert hij, zal het een vredesovereenkomst tussen Israël en de Palestijnen vergemakkelijken. Om succesvol te zijn, moet Netanyahu niet alleen Biden overtuigen om van koers te veranderen ten opzichte van de Saoedi’s, hij moet ook de rechtse leden van zijn regeringscoalitie in toom houden die de nederzettingenonderneming willen uitbreiden en volledig willen legitimeren. Ze beloofden hem niet in de weg te staan bij het sluiten van vrede met Riyadh, dus we zullen snel zien of de ervaren staatsman inderdaad een overeenkomst kan sluiten om de erfenis te verzegelen met de bewakers van Mekka en Medina.

Op de foto: Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman (Reuters)
Fotografie: Reuters, WSJ/Debbie Hill
Geschreven door: David Parsons, vice-president & senior-woordvoerder ICEJ International