Nieuwe regering Israël zoekt brede consensus, hangt aan een zijden draadje
Publicatiedatum - 25/06/2021Israël heeft eindelijk een nieuwe regering, waarmee een einde komt aan Benjamin Netanyahu’s historische 12-jarige periode als premier. Maar de langdurige politieke impasse van de afgelopen 30 maanden is nog lang niet voorbij, aangezien de extreem brede coalitie misschien onwerkbaar blijkt en aan de kleinste marges blijft hangen. In de afgelopen tweeënhalf jaar is Israël door vier verkiezingen gestruikeld in een politieke impasse die raadselachtig is geworden. De laatste stemming was dichterbij dan ooit, maar de krachten van “verandering” hebben Netanyahu uiteindelijk in juni verdreven.
De nieuwe regering, die voorlopig wordt geleid door premier Naftali Bennett, werd goedgekeurd door een enkele stemming in de Knesset en loopt voortdurend het gevaar in te storten. De nieuwe regeringscoalitie bestaat uit acht zeer diverse partijen van rechts tot links, bijeengehouden door hun gemeenschappelijke wens om Netanyahu ervan te weerhouden terug te keren naar de macht. Netanyahu slaagde erin een ongekende run als premier te maken vanwege zijn diplomatiek en economisch inzicht, zijn beheersing van de Israëlische politiek en vooral zijn reputatie als ‘Mr. Veiligheid.” De meeste Israëli’s gingen hem vertrouwen om hen veilig te houden, en voor het grootste deel deed hij dat ook. Maar de schandalen rond Netanyahu verzwakten zijn steun aan rechts, en nu neemt een nieuwe generatie leiders de macht over. Ze zijn over het algemeen jonger, toekomstgericht en begaan met het welzijn van de hele natie.
De inkomende coalitie werd gesmeed rond een rotatieovereenkomst tussen Naftali Bennett en Yair Lapid. Lapid zal dienen als minister van Buitenlandse Zaken en plaatsvervangend premier tot hij in augustus 2023 de topfunctie overneemt. Bennett, hoofd van de rechtse Yamina-partij, is een voormalig commandant van elite IDF-eenheden en een succesvolle hi-tech ondernemer. Geboren in een seculiere familie, werd hij religieus oplettend en conservatiever in zijn opvattingen, en leidde hij zelfs een tijdje de Yesha-nederzettingsraad. Hij is de eerste premier van Israël die regelmatig een keppeltje draagt. Als leider van de centristische Yesh Atid-factie is Lapid een voormalige presentator van een tv-talkshow die tien jaar geleden de politiek inging om jonge, seculiere Israëli’s te vertegenwoordigen die een hekel hebben aan de buitensporige macht en het vriendjespolitiek van de ultraorthodoxe gemeenschap. Ze worden in de coalitie vergezeld door voormalig Likud-lid Gideon Sa’ar van New Hope, de Russische sterke man Avigdor Liberman van Yisrael Beiteinu, voormalig IDF-generaal Benny Gantz van Blue & White, Merav Michaeli van Labour, Nitzan Horowitz van Meretz en – de onwaarschijnlijkste van partners – Mansour Abbas van de Arabisch-islamitische factie Ra’am.
De gemeenschappelijke noemer tussen hen is het gevoel dat Netanyahu de afgelopen jaren zoveel belangrijke beslissingen niet heeft gebaseerd op nationale belangen, maar op eenvoudig aan de macht blijven om een voordeel – en zelfs immuniteit – te behalen in zijn lopende corruptieprocessen. Hij heeft ook de kant van de ultraorthodoxen gekozen in veel kwesties, waardoor hij veel Israëli’s en een groot deel van het diaspora-jodendom van zich vervreemdde. Bennett zal zich richten op de terugkeer naar goed bestuur, het aannemen van een behoorlijke staatsbegroting, het nemen van besluiten bij consensus, het omgaan met maatschappelijke spanningen en het in overweging nemen van alle sectoren van de bevolking. Ondertussen zal Lapid het buitenlands beleid regelen.
Weinigen verwachten veel beweging in de richting van een ‘tweestatenoplossing’ met de Palestijnen, omdat het de fragiele coalitie zou kunnen ontrafelen. In plaats daarvan zullen Lapid’s belangrijkste inspanningen gericht zijn op het opbouwen van banden met de regering van Biden en de Europese Unie, en het herstellen van de breuk met progressief links, te beginnen met de Amerikaanse Joodse leiders. De regering-Bennett-Lapid zal ook proberen het momentum van de Abraham-akkoorden voort te zetten in de richting van normalisatie met de Arabische wereld. Ongetwijfeld beïnvloedden die regionale akkoorden Ra’am om de eerste Arabische partij te worden die als volwaardige leden van een Israëlisch kabinet zetelde. Netanyahu legitimeerde een dergelijke stap door eerst contact op te nemen met Mansour Abbas voorafgaand aan de laatste verkiezingen, maar hij koos er uiteindelijk voor om mee te gaan met de ‘verandering’-beweging, waarbij hij de Bennett-Lapid-uitlijning met één zetel overtrof. Dit heeft Netanyahu en de Likud-partij nu in de onbekende positie gebracht om in de oppositie te zitten, en ze beloven de Bennett-Lapid-coalitie zo snel mogelijk ten val te brengen. Zonder twijfel zal Likud wekelijks moties van wantrouwen tegen de regering indienen, wat betekent dat wetgevers aan beide kanten de komende maanden niet veel naar het buitenland zullen reizen, aangezien de kleinste marges Israël scheiden van weer een nieuwe verkiezing.