Vrijdag 23 mei was ICEJ-medewerker Jannie Tolhoek uitgenodigd om Holocaust-overlevende Eva Erben en haar familie te vergezellen naar de residentie van de Duitse ambassadeur Steffen Seibert in Israël voor een speciale prijsuitreiking om Eva te eren met het Federale Kruis van Verdienste namens de Duitse regering. De ‘Verdienstkreuz’-prijs werd aan Eva toegekend als erkenning voor haar talrijke spreekbeurten die door ICEJ-Duitsland waren georganiseerd om studenten op Duitse openbare scholen toe te spreken over haar ervaringen als overlevende van de Holocaust en de huidige strijd tegen antisemitisme.

“Vandaag brengt de Bondsrepubliek Duitsland hulde aan u, wiens stem al generaties lang een moreel kompas is geworden. Naar hoe u uw leven hebt geleefd dat getekend is door onvoorstelbaar verlies – en door bewonderenswaardige kracht”, zei ambassadeur Seibert aan Eva bij de uitreiking van de prijs.

In het afgelopen decennium heeft ICEJ-Duitsland deze opmerkelijke dame regelmatig ontvangen om haar ongelooflijke verhaal van overleving, hoop en vergeving te delen met een groot schoolpubliek en om deel te nemen aan interviews in heel Duitsland.

Eva werd geboren in 1930 in Tsjecho-Slowakije en opgevoed door liefhebbende Joodse ouders.  In 1941 werd ze gedeporteerd naar het concentratiekamp Terezín, waar ze immense wreedheid, honger en ziekte onderging.

In 1944 werd het gezin naar Auschwitz gestuurd, waar haar vader stierf. Bij aankomst in het beruchte vernietigingskamp stond ze voor het eerst in een selectierij onder leiding van Dr. Mengele. Eva herinnert zich dat ze zichzelf dwong om alleen maar naar beneden te kijken en herinnert zich dat ze zijn zwarte glanzende laarzen zag. Hoewel ze 14 jaar oud was, had ze te horen gekregen dat ze moest liegen dat ze 18 was, dus ze werd in leven gehouden om te werken.

Later in de oorlog werden Eva en haar moeder gedwongen om naar het kamp Gross-Rosen te lopen. Bij het verlaten van Auschwitz gaf een nazi-soldaat haar twee linkerschoenen om te dragen. Ze probeerde er een te ruilen voor een rechterschoen, maar de soldaat sloeg haar met zijn geweerkolf in het gezicht, waardoor twee voortanden losraakten. Dus begon ze te lopen met twee linkerschoenen en twee ontbrekende tanden.

De dodenmars eiste het leven van haar moeder, maar Eva overleefde het op wonderbaarlijke wijze en werd zo de enige overlevende van haar familie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Als Eva op spreekbeurt naar Duitsland gaat, wordt ze vaak vergezeld door Jannie Tolhoek van ons ICEJ Aid-team, die uit de eerste hand kan zien welke impact Eva’s optredens hebben op jonge Duitsers. Tijdens een spreekbeurt in 2023 sprak Eva volle zalen toe in grote auditoria, waaronder meer dan 3.000 studenten, met tientallen jongeren die daarna in de rij stonden voor knuffels en ‘selfies’ met Eva. De tour werd afgesloten met een grote bijeenkomst in Stuttgart ter gelegenheid van de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust.

“Ik heb geobserveerd hoe Eva zich voorbereidt op haar reizen en evenementen in Duitsland door het Duitse nieuws te volgen om op de hoogte te blijven van de actualiteit”, merkte Jannie op. “Ze is een uitzonderlijke Joodse vrouw die contact maakt met tieners, een serieuze boodschap overbrengt met behoud van een groot gevoel voor humor en hen aanmoedigt om op te staan tegen het ongebreidelde antisemitisme. Ze inspireert zelfs mij om voor het leven te kiezen en het te omarmen.”

Tijdens de prijsuitreiking van vorige week vertelde ambassadeur Seibert hoe, hoewel Eva’s verhaal er een van verschrikkingen was, ze er een verhaal van hoop van had gemaakt.

“Op een gegeven moment heeft u een keuze gemaakt – een keuze waar we allemaal heel dankbaar voor zijn. U koos ervoor om te spreken… Die keuze heeft u niet voor zichzelf gemaakt. U heeft die gemaakt voor de studenten die u op Israëlische scholen hebt ontmoet. Voor jonge Duitsers die naar Israël reisden om de geschiedenis van het Joodse volk te begrijpen en lessen te trekken uit de geschiedenis van ons volk. U koos ervoor om te spreken voor de vele duizenden die later in Duitsland naar u zouden luisteren, omdat u wist dat wat u hun kon geven, alleen u en andere overlevenden hun kunnen geven”, zei ambassadeur Seibert.

Bij het in ontvangst nemen van de prijs sprak Eva, die binnenkort 95 jaar oud en toch jong van hart is, haar oprechte dankbaarheid uit aan de nationale directeur van ICEJ-Duitsland, Gottfried Bühler, en zijn vrouw voor hun uitzonderlijke werk in Duitsland en voor de kans die ze heeft gekregen om duizenden mensen te bereiken via de christelijke ambassade.

“Ik deel dit ‘medaillekruis’ met Günter Jauch, die me in contact bracht met de ICEJ”, verklaarde ze. “Via de ICEJ ben ik bekend geworden in Duitsland en heb ik mijn stem laten horen. Het was de ICEJ die het voor mij mogelijk maakte om met zoveel studenten in Duitsland te spreken die mijn verhaal hoorden en met wie ik daarna gesprekken voerde en vragen beantwoordde. We zijn allemaal mensen. Ik zou hun kunnen uitleggen wie wij zijn als Joodse mensen.”

“Ze weten niet wat Israël is, en nu kennen ze mij en begrijpen ze de impact van de Joden op alles, zoals de spijkerbroeken die ze dragen zijn ontworpen door Levi Strauss, een Joods persoon, de telefoon heeft ‘Joodse hersenen’ in zich, en ze zien het in een heel ander licht,” zei Eva.

Ze bedankte ook haar kinderen en familie, die haar de kracht gaven om te vechten om van niets een leven in Israël op te bouwen.

“Als er geen haat en antisemitisme waren geweest, zouden we nooit naar Israël zijn gekomen en zouden de Duitse Joden nooit zijn gekomen. We waren allemaal blij waar we waren. Nu neemt het antisemitisme weer toe. Dus ik vecht zo lang als ik kan!” deelde Eva.

Na de toespraken werd een toost uitgebracht op Eva met de woorden: “op de mensheid, op de liefde, op Eva – l’chaim!”

“Eva heeft gediend als een brug tussen Duitsland en Israël en zaden gezaaid in het leven van veel Duitse tieners. Ik voelde me ongelooflijk bevoorrecht en vereerd om samen met Eva en een deel van haar familie aanwezig te zijn bij deze zeer speciale prijsuitreiking. Hier zien we het land dat ooit probeerde het Joodse volk te vermoorden, dat nu deze medaille aan Eva geeft, een Joodse dame die haar verhaal over het overleven van deze gruweldaden gebruikt om de Duitse jeugd te laten zien wat haat en antisemitisme kunnen doen, en hoe cruciaal het is om de moed te hebben om ertegen op te treden!” concludeerde Jannie.

Blijf alstublieft het werk van de Internationale Christelijke Ambassade in Jeruzalem steunen om naast Israël en het Joodse volk te staan en de heropleving van het antisemitisme vandaag te bestrijden.

Geschreven door Laurina Driesse
Hoofdfoto: Eva Erben met Duitse ambassadeur Steffen Seibert