In Israël lijkt iedereen in beweging te zijn als Pesach nadert. Er is een enorme rush die je bijna doet geloven dat iedereen samen op dezelfde reis zit. Terwijl we ons voorbereiden op Pesach, moet het huis grondig worden schoongemaakt. Er mag geen kruimel brood achterblijven.

Elk jaar ben ik verbaasd over hoe het mij ook beïnvloedt, vooral als de Sedermaaltijd nadert aan de vooravond van Pesach. Het dagelijks leven wordt hier steeds duurder, maar toch kochten mensen in overvloed. Winkelwagentjes zaten vol in de supermarkten.

Rosa* was net thuisgekomen van een bezoek aan de dokter. Het was geen goede diagnose. Ze wilde er echt nog niet over praten, omdat het nieuws te zwaar was. Ze mist ook nog steeds haar zus met wie ze samenwoonde tot de zus ruim zes jaar geleden overleed. Dus Rosa was blij om me te zien – een welkome afleiding.

Ik legde mijn Pesach-cadeau op de keukentafel, samen met een supermarktbon voor iets extra’s en een mooi kaartje waarin ik had geschreven: “Het vieren van Pesach is het herinneren van de vreugde van de verlossing die de God van Israël gaf in een donkere tijd van de Joodse geschiedenis. Moge het ons geloof geven om Hem te vertrouwen in onze situatie.”   De kaart zou als bladwijzer kunnen dienen. Ze pakte meteen haar Boek der Psalmen en zei: “Deze bladwijzer moet bij mijn favoriete Psalm passen.”

Haar Boek der Psalmen stond vol met aantekeningen. Rosa stopte bij Psalm 23. Ze las het in het Russisch, zette de bladwijzer tussen de pagina’s, sloot het boek, kuste de cover en was zichtbaar blij met deze aanwinst.

Zittend aan de keukentafel vroeg ik Rosa of ze vroeger met haar ouders de Pesach Seder vierde. Het was alsof de zon begon te schijnen.

“We woonden in Wit-Rusland”, begon ze. “We vierden de Seder in het geheim, met zes mensen rond de tafel. Niet alleen joden, maar we hadden ook vriendschap met christenen.” Ze benadrukte nogmaals, met grote ernst, dat het allemaal in het geheim was, alsof ze nog steeds de spanning voelt die ermee gepaard ging. “Maar daarvoor werd ons huis eerst grondig schoongemaakt”, vervolgt Rosa. “Het bestek en servies gingen naar de schuur in de tuin en het Pesach-servies verscheen. Er mocht geen gist in het huis blijven. Op de dag dat Pesach begon, kwam onze grootvader, en hij bakte de matzot zelf, veel, en hij deelde het uit.”

Ik vroeg haar wie de gaten in de matzah had gemaakt. “Ik was het”, glunderde ze, trots kloppend op haar borst. “Ik moest douchen en een schone jurk halen en toen gaf opa me het stuur. Hij had een wiel van een oude klok genomen en het schoongemaakt, er een stok doorheen gestoken en ik gebruikte het om de gaten in de matzah aan te drijven.” Ze maakt de beweging met passie… Whiz, whiz. “Vader ging voor Sedernacht naar de synagoge. Niemand wist dat het een synagoge was, maar er was een minyan die bijeenkwam en de gebeden reciteerde. Hij moest enkele kilometers lopen om er te komen. We waren met z’n allen, een avond vol verhalen.”

Even vergat Rosa het moeilijke doktersbezoek helemaal. Ik vroeg haar waar ze de seder van dit jaar zou vieren? “Met mijn broer en zijn dementerende vrouw”, antwoordde ze. Een schaduw viel plotseling over haar blije gezicht. Haar gedachten waren bij het verleden, toen ze nog een jong meisje van zes of zeven jaar oud was. Ze mist het zo erg, de mensen rond de Sedertafel. Mensen met een groot hart om hun liefde te delen en vreugde te ervaren in het samenzijn. Even mocht ik dicht bij haar hart liggen. Door deze herinneringen te vertellen, ontsnapte ze even aan de eenzaamheid die haar elke dag omringt. Daarna was het tijd voor thee en om je weer te richten op het leven van vandaag.

door Corrie van Maanen, ICEJ Thuiszorg